ضایعات پوستی از جمله مشکلات پوستی هستند که به صورت زائده در رنگ و اشکال مختلف در سطح بدن دیده می شوند. این ضایعات بخشی از پوست می باشند که حاوی بافت اضافی و یا ظاهر غیر طبیعی در مقایسه با پوست اطراف خود هستند. برخی از این ضایعات، دارای بافت و برجستگی هستند و برخی دیگر جز ضایعات پیگمانته پوستی محسوب می شوند. بدن شما حاوی رنگدانه‌ای (پیگمنت) به نام ملانین است که تعیین کننده رنگ پوست، چشم و موهای شماست. افرادی که پوست‌های تیره‌تری دارند نسبت به افراد دارای پوست روشن‌تر، ملانین بیشتری در سلول‌های پوست خود دارند. اما عدم تعادل‌ها و اختلالات پوستی می‌تواند موجب ایجاد ناسازگاری در رنگ و الگوی پوست و در نهایتاً ایجاد لک شود.
زمانی که سلول‌های پوست سالم باشند ظاهر آن طبیعی و هموار خواهد بود. زمانی که سلول‌های پوست آسیب‌دیده و یا ناسالم باشند جهت حفاظت از پوست ملانین اضافی تولید میشود. سلول‌هایی که رنگدانه تولید می‌کنند نیز ممکن است آسیب ببینند که این امر باعث جلوگیری از تولید ملانین میشود. در ادامه این مقاله با مباحث ضایعات پوستی و ضایعات پیگمانته پوستی، انواع و راه درمان آنها بیشتر آشنا می شوید.
ضایعات پوستی
دو دسته ضایعات پوستی وجود دارد: ضایعات اولیه و ثانویه. ضایعات پوستی اولیه بیماری های غیر طبیعی پوست هستند که در هنگام تولد روی بدن وجود دارند و یا به مرور زمان به وجود می آیند. معمولا ضایعات پوستی اولیه مادر زادی هستند. انواع این ضایعات عبارتند از:
تاول های کوچک (وزیکول)، تاول های بزرگ ، ماکول (کک و مک، خال های مسطح)، ندول( ضایعات پوستی جامد و بزرگ)، پاپول (کورک)، پلاک های پوستی (پسوریازیس)،جوش چرک دار، بثورات پوستی و کهیر که به علت واکنش های آلرژیک رخ می دهند.
ضایعات پوستی ثانویه در نتیجه آسیب های اولیه پوستی و تحریک شدن آن ایجاد می شوند. به عنوان مثال، اگر کسی به دلیل خارش زیاد، پوست خود را دچار خراش کند، آن خراش به عنوان ضایعه پوستی ثانویه شناخته می شود.
آیا میدانستید اگر شما از داروهایی که پوست را نسبت به نور حساس می‌کنند، استفاده کنید، باید تا مدتی دور لیزر صورت را خط بکشید؟
شایع ترین ضایعات پوستی ثانویه عبارتند از:
پوسته هایی که به علت خارش پوست خشک و تحریک شده ایجاد می شوند
زخم هایی که معمولا به علت عفونت باکتریایی یا آسیب فیزیکی ایجاد می شوند
فلس ها که تکه هایی از سلول های پوستی هستند که پوسته پوسته می شوند.
اسکارها درواقع گوشت اضافی هستند که در فرآیند ترمیم خراش و یا بریدگی پوستی تبدیل به بافت ضخیمی می شوند.
آتروفی پوست که در ناحیه پوست های نازک و چروکیده رخ می دهد و در نتیجه ی مصزف بیش از حد استروئیدهای موضعی و یا گردن خون ضعیف می باشد.
ضایعات پیگمانته پوست
ضایعات پیگمانته در حقیقت لکه هایی هستند که رنگ آن ها با رنگ پایه ی پوست متفاوت است. این ضایعات رنگ های مختلفی داشته و ممکن است اپیدرمال (سطحی) یا درمال (عمیق) باشند و می توانند در انواع خال، کک و مک و یا لکه ظاهر شوند. بارداری، تغییرات هورمونی، برخی بیماری‌ها و قرار گرفتن در معرض آفتاب، می تواند عامل ایجاد این ضایعات باشد. که موجب تولید بیش از حد ملانین در بدن می شود و پوست را تیره می کند. و بالعکس در صورتی که بدن میزان کمی ملانین تولید کند، پوست روشن‌تر خواهد شد. در این ضایعات، سلول‌های سازنده ملانین که همان رنگدانه پوست هستند، آسیب دیده و یا تخریب می‌شوند. این امر در تولید ملانین اختلال ایجاد کرده و باعث بروز عوارض مختلف می‌گردد.
چه چیزی باعث ضایعات پوستی و پیگمانته می شود؟
به جز برخی از ضایعات پوستی مانند خال ، کک و مک ، زگیل و… که جز ضایعات مادرزادی و ارثی هستند شایع ترین علت ضایعه پوستی عفونت روی یا درون پوست است. به عنوان مثال ویروس تبخال از طریق تماس مستقیم از پوست فرد بیمار به پوست سالم منتقل می شود.
عفونت سیستمیک مانند آبله مرغان و زونا نیز می تواند ضایعات پوستی را در سراسر بدن ایجاد کنند. عفونت سیستمیک عفونتی است که در سراسر بدن شما رخ می دهد. برخی از ضایعات می توانند نتیجه واکنش حساسیتی یا حساسیت ناشی از بیماری هایی مانند گردش خون ضعیف یا دیابت باشند.
علاوه بر این همانطور که ذکر شد ،بارداری، تغییرات هورمونی، برخی بیماری¬ ها و قرار گرفتن در معرض آفتاب، می تواند عامل ایجاد ضایعات پیگمانته پوستی باشد
چه کسی در معرض خطر ایجاد ضایعات پوستی است؟
برخی از ضایعات پوستی ارثی هستند. به عنوان مثال افرادی که در اعضای خانواده خود کسی را دارند که به خال یا کک و مک مبتلا است، بیشتر احتمال دارد این دو ضایعه را روی پوست خود نیز شاهد باشند.
افراد مبتلا به آلرژی ممکن است بیشتر در معرض آسیب های پوستی به علت آلرژی باشند. افرادی که با بیماری های خود ایمنی مانند پسوریازیس درگیر هستند، در طول زندگی خود بیشتر در معرض خطر ضایعات پوستی قرار می گیرند.
تشخیص ضایعات پوستی
برای تشخیص یک ضایعه پوستی، متخصص پوست یا پزشک عمومی معاینه کامل فیزیکی انجام می دهد. این معاینه شامل مشاهده ضایعات پوستی و اطلاع از تمام علائم می باشد. برای تأیید تشخیص نیز نمونه ای از پوست منطقه آسیب دیده برداشته شده و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می شود. به این آزمایش نمونه برداری یا بیوپسی نیز گفته می شود.
درمان انواع ضایعات پوستی و پیگمانته
انواع ضایعات پوستی از طریق روش های متنوعی از جمله درمانهای موضعی، انجام جراحی در موارد حاد و یا لیزر قابل درمان است. لیزر درمانی یکی از سریع‌ترین روش‌های درمانی درماتولوژی محسوب میشود. این کار برای انواع پوست با هر رنگی مناسب است. به جز درمان ضایعات پیگمانته پوست، از لیزر در برطرف کردن تاتو و برداشتن خالهای بزرگ نیز استفاده میشود. به این ترتیب ضایعات پوستی که از طریق لیزر قابل درمان باشند با تکیمل فرآیند درمان ، بافت آنها متلاشی شده و کمرنگ، سطحی و ناپدید می شوند. لیزرهایی که سلول‌های رنگدانه ساز را هدف قرار دهند منجر به پاک شدن ضایعات تیره پوست بدون بر جای گذاشتن اسکار میشود.
در لیزردمانی پس ازتابش طول موج مناسب ، انرژی توسط ملانین ها جذب می شود که باعث افزایش دما و متلاشی شدن ملانین ها می گردد . این سلولها بدون اینکه آسیبی به بافتهای اطراف برسد متلاشی می شوند سپس این ذرات بواسطه Phagocyte ها حذف می شود ، در واقع این ملانوسیت های آسیب دیده توسط خود بدن جذب می شوند و هیچ اثری از ضایعه باقی نمی ماند .
آیا میدانستید اگر از داروهای دیابت استفاده می‌کنید، برای لیزر موهای زائد باید پزشک معالج خود را در جریان بگذارید؟
لیزردرمانی برای رفع ضایعات پوستی و پیگمانته
لیزر Q-switch
این لیزر با بهره گیری از تکنیک پیشرفته Q-Switch بهترین درمان برای ضایعات پیگمانته و انواع لک ها می باشد. این لیزر برای درمان و پاک کردن انواع تاتوهای رنگی، خالهای تیره مادرزادی و کک و مک مناسب است و قوی ترین نوع از لحاظ قدرت و ایمنی برای پاک کردن این ضایعات محسوب می شود. تعداد جلسات درمانی در این نوع لیزر بسته به نوع ضایعه و محل آن متفاوت می باشد. از مزایای کار با این لیزر عدم آسیب رساندن به پوست و پاک کردن رنگ به تنهایی می باشد.
اکثر دستگاه‌های لیزر Q-Switch دو طول موج ۵۳۲ نانومتر و ۱۰۶۴ نانومتر دارد. این طول موج‌ها قابلیت درمان ضایعات مختلف از تاتو گرفته تا خالهای عمیق را فراهم می‌آورد. طول زمان ارسال پالس در این لیزر بسیار کوتاه است. بعد از تنظیم طول موج مناسب، دستگاه تنها یک نقطه خاص را هدف قرار می‌دهد. سلول‌های حاوی ملانین در این ناحیه به شدت گرم شده و بدون اینکه بافتهای دیگر آسیب ببینند، تخریب می‌شوند. ملانین آزاد شده نیز توسط سیستم ایمنی بدن پاکسازی و دفع خواهد شد.
لیزر REGEN LITE
لیزر REGEN LITE باکتری‌هایی را که موجب عفونت و التهاب می‌شـوند را کاهش می‌دهد و به این ترتیب مکانیسم اصـلاح پوسـت را تحـریک می‌کند. REGEN LITE اولین لیزری می باشد که از سازمان FDA مجوز استفــاده در زمیـنه درمانهای جوش‌های فعال و اسکار جوش در تمامی سنین را دریافت کرده است. با استفاده از این نوع لیزر می‌توان به ترمیم زخم‌های تازه، جلوگیـری از ایجاداسـکارهای ناشی از جراحی، سـوختـگی و درمان اسـکارهای قدیمی کمک کرد.
لیزر اربیوم
این لیزر اغلب برای درمان ضایعات فرو رفته ناشی از آکنه به کار می روند. این لیزر ها با برداشت بسیار ظریف لایه های سطحی پوست با دقت میکرون باعث تحریک قسمتهای تحتانی پوست برای تولید کلاژن و در نتیجه درمان اسکار جوشها می شوند. قبل از انجام این لیزرها از کرمهای بی حس کننده استفاده می شود که باعث می گردد درمان با لیزر با درد کمتری انجام شود.محل انجام لیزر معمولاً تا چند روز قرمز است که با انجام مراقبتهای توصیه شده توسط پزشک و استفاده از کرمهای ترمیم کننده بهبود می یابد.به طور متوسط ۳ جلسه لیزر به فاصله یک الی سه ماه برای بهبود اسکار آکنه با این روش لازم است.
لیزر فرکشنالCO2
لیزر فراکشنال یا فراکسل موثرترین لیزر در درمان جای جوش ،از بین بردن جای سوختگی، ناهمواریهای سطح پوست می باشد. مکانیسم لیزر جای جوش، جای سوختگی، ناهمواریهای سطح پوست، زیبایی وجوان سازی و شفاف شدن پوست و …. بدین صورت است که ( به جای تابیدن نور لیزر با شعاع بزرک در لیزرهای قدیمی ) ستون های از نور لیزر با شعاع هایی بسیار باریک در حد میکرون بر روی سطح پوست تابیده میشود لذا مناطقی از سطح پوست ( اپیدرم ) عملا سالم می ماند و از همین مناطق اشعه نخورده یا سالم هست که ترمیم پوست بسرعت انجام میشود ، در شکل زیر نمایی از لیزر فراکشنال که به صورت نقطه ای با فواصل منظم بر روی پوست تابیده میشود دیده میشود.
مراقبتهای پس از لیزرتراپی
بلافاصله بعد از درمان، یک پُماد از ترکیبات اکسید زینک به شما داده میشود که باید به طور مرتب و با توجه به دستور پزشک از آن استفاده کنید.
• هنگام استحمام از کیسه کشیدن، سابیدن و اعمال فشار بیش از حد به ناحیه درمان پرهیز کنید.
• بهتر است شنا کردن، استفاده از سونا، ورزش کردن و انجام فعالیت در فضای باز را به حداقل برسانید.
• تا زمان بهبود کامل از کرم مرطوب کننده قوی استفاده کنید.
• در طول دوران نقاهت از آفتاب گرفتن و سولاریوم خودداری نمایید.
• در صورت لزوم می‌توانید پس از مشورت با پزشک، از کیسه یخ برای کاهش التهاب پوست کمک بگیرید.