لیزر ضایعات عروقی پوست| انواع، علت و درمان ضایعات عروقی

ضایعات عروقی

ضایعه های عروقی پوستی، ضایعه هایی به شکل خال، لک، زخم یا توده های خوش خیم و بدخیم هستند که جزو اصلی تشکیل دهنده شان رگ های سرخرگی ـ سیاهرگی و لنفاوی است. متخصص پوست برای تشخیص نوع ضایعه عروقی، به شکل و رنگ ضایعه در بیمار توجه می کند اما در بررسی های تخصصی تر بررسی ساختمان سلولی آزمایشات بافت شناسی ضایعه لازم است. این ضایعات یا از بدو تولد وجود دارند یا در سنین پس از تولد به وجود می آید. این ضایعات گاهی خود به خود درمان میشوند.

انواع ضایعات عروقی

تلانژکتازی، وریدهای عنکبوتی ، رگ های ریز کنار بینی، واریس، آکنه روزاسه ، همانژیوما (نوعی از ماه گرفتگی) ،خال لکه شرابی (Port wine stains) و پاپول ) Venous lakes ( همگی انواعی از ضایعات عروقی هستند که شرایط کاملا مشابه درمانی دارند.

ضایعه های عروقی به سه گروه طبقه بندی می شوند:

• ضایعه های عروقی که جریان خون در آنها شدت زیادی دارد و اختلال عمده در آنها در محل اتصال شریان ها با وریدها دیده می شود. به طور طبیعی فشار و شدت جریان خون در شریان ها بالاتر و در وریدها پایین تر است. در این اختلال دریچه ارتباطی بین شریان ها و وریدها کار طبیعی خود را انجام نمی دهند و خون با فشار بالا وارد وریدها شده، آنها را گشاد و از زیر پوست برجسته و ضربان دار می کند.
• ضایعه های عروقی که جریان خون در آنها شدت پایینی دارد و عملکرد مویرگ ها دچار اختلال می شود؛ مانند بیماری های لکه سالمون و ماه گرفتگی
• ضایعه های عروقی مختلط .

تلانژکتازی

تلانژکتازی یک ضایعه عروقی به معنی گشادشدن عروق است. عروق متسع شده به قطر نیم تا یک میلیمتر در زیر پوست یا سطح مخاطی قرار دارند.

خال یا رگهای عنکبوتی

شکل و قیافه ضایعه خال های عنکبوتی دقیقاً مانند این است که عنکبوت بسیار کوچک قرمز، آبی یا بنفش رنگی روی پوست تان نشسته باشد. این ضایعه (نوعی از تلانژکتازی) نقطه ای است که مویرگ های بسیار ریزی از حاشیه اش خارج شده و شکل عنکبوتی به خود گرفته اند. خال های عنکبوتی خال هایی دو تا سه میلیمتری هستند و بیشتر در افراد دارای پوست روشن دیده می شوند. این بیماران می گویند: «وقتی این نقطه را با دست فشار می دهیم قرمزی اش موقتا از بین می رود اما بعد از مدتی دوباره قرمز می شود.» قرمز شدن دوباره ناحیه نشان دهنده این نکته است که این ضایعه منشا عروقی دارد . معمولا علت خاصی ندارد ولی گاهی بدنبال مصرف بعضی از داروها، به علت مشکلات کبدی، تابش آفتاب، مصرف هورمون و… می توان آنها را مشاهده کرد.

رگ های ریز کنار بینی

مویرگ های ریز کنار بینی از جنس سیاهرگی هستند و اندازه شان زیر یک میلیمتر است و به دلایل مختلفی مانند تابش آفتاب، ضربه خوردن یا زخمی شدن، داشتن زمینه بیماری های کبدی و کلیوی، مصرف بعضی داروها و… ایجاد می شوند. این ضایعه های عروقی گاهی به لیزر پاسخ درمانی مناسبی می دهند اما در بعضی موارد متخصص پوست از روش های تخریبی مانند حرارت برای درمان این ضایعه ها کمک می گیرند.

واریس پوستی

کمتر کسی است که واریس را نشناسد؛ واریس ها به معنای پیچ خوردگی و گشاد شدن سیاهرگ ها یا تورّم ورید گفته می‌شود. واریس، شایعترین بیماری عروقی انسان استرگ‌های واریسی (در پاها و در صورت) میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان درگیر کرده است. در گذشته، درمان واریس تنها از طریق جراحی‌های پر هزینه و دردناک انجام می‌شد اما اکنون با استفاده از لیزرعروقی این عمل به راحتی و به صورت کاملاً سرپایی قابل انجام است. رگ های واریسی رنگ شان بنفش است و اگر خیلی مشهود باشد، بیمار حتماً باید به پزشک عروق مراجعه کند تا درمان زمینه ای انجام شود.

آکنه روزاسه

آکنه روزاسه یا آکنه بزرگسالی عبارت است از التهاب و قرمزی مزمن پوست صورت (معمولاً گونه ها ، بینی و پیشانی). از نظر تشخیصی، وجود یک یا چند علامت مانند حالت گرگرفتگی و عروق خونی کوچک وجوش های ظریفی در روی منطقه قرمز رنگ پوست ایجاد می شوند.

همانژیوما

همانژیوما تومورهای عروقی خوش خیم متشکل از افزایش تعداد سلول های اندوتلیال منحصر به فردی که عروق خونی هستند. این ضایعات مادرزادی اغلب بدون درمان نیز محو می‌شوند

خال لکه‌شرابی Port wine stains

خال لکه‌شرابی یک نشان پوستی عروقی صاف به رنگ قرمز تیره تا ارغوانی است. بدون برآمدگی است که با گشادی و افزایش مویرگ‌های پوست مشخص می‌شود. این ضایعه در ابتدا به شکل لکه‌ای صورتی روشن است که می‌تواند به مرور زمان پررنگ‌تر شده و باعث درگیری رگ‌ها، بافت نرم یا هیپر تروفی استخوان گردد.

پاپول Venous lakes

پاپول (سفت‌دانه ای با قطری کمتر از یک یا نیم سانتیمتر دارد متراکم آبی تیره یا بنفش تیره ) ، در واقع یک کانال عروقی پر خون متسع که ناشی از اتساع در سیاهرگچه ها با یک لایه خاص از سلول های اندوتلیال پهن پر از سلول های قرمز خون شکل می گیردکه معمولا این ضایعه بر روی لب، صورت و گوش است. ضایعات به طور کلی در میان افراد سالمند رخ می دهد.

ضایعه های عروقی با شیوع بسیار کم

گاهی ضایعات عروقی به دنبال یک ضربه به وجود می آیند؛ مثلا در ناحیه ای که سرخرگ و سیاهرگ به هم متصل می شوند، می توان یک ضایعه با ته رنگ خاکستری مشاهده کرد. ضایعه عروقی بدخیمی به نام «آنژیوسارکوم» وجود دارد که نادر است و به صورت تغییر رنگ قرمز ـ آبی و در حد وسیع در کف سر در سنین بالا به وجود می آید. بعضی وقت ها بدون علامت است و بعضی وقت ها هم با علامتی مانند تورم همراه است. البته پیدایش بعضی ضایعه های عروقی به دلیل داشتن یک زمینه است. بیماری هایی مانند بیماری قلبی، اشعه درمانی، جراحی های سینه می توانند زمینه های ابتلا به بعضی سرطان ها با منشا عروقی را در افراد فراهم کنند.

علل ناهنجاری عروقی مویرگی چیست؟

ناهنجاری عروقی مویرگی به علت وجود ژن‌های غیرطبیعی و معمولا خانوادگی ایجاد می‌شوند. محققان نوعی جهش ژن GNAQ در کروموزوم‎ ۹Q21 را در بسیاری از بیمارانی که خال لکه شرابی یا سورج-سندروم وبر دارند، مشاهده کرده‌اند.

چه تحقیقاتی باید صورت گیرد؟

ناهنجاری عروقی مویرگی معمولا بصورت بالینی قابل شناسایی است و هیچ تحقیقی برای اکثر زخم های صاف و بدون تورم لازم نیست. اگر تردیدی درباره شناخت بیماری یا بافت آسیب‌دیده وجود داشته باشد، انجام سونوگرافی بهترین روش شناخت بیماری است. مشخصاً، ناهنجاری عروقی نشان دهنده مجموعه‌ای از عروق خونی طبیعی در بافت زیر پوست است.در برخی موارد پیچیده‌تر، ممکن است لازم باشد تا از ام آر آی برای تشخیص بیماری و یا آنژیوگرافی برای کمک به پروسه درمان استفاده شود.

لیزر ضایعات عروقی پوست

در این عمل، نور شدید لیزر توسط گلبول‌های قرمز درون عروق خونی جذب می‌شود. انرژی گرمایی ایجاد شده توسط لیزر به عروق خونی آسیب می‌رساند اما از آنجا که بافت اطراف عروق مقدار ناچیزی از این انرژی را جذب می‌کند، معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و به این ترتیب خطر ایجاد زخم و‌ آسیب بافتی بسیار پایین است. در دستگاه‌های لیزری که در مرکز سان‌آی استفاده می‌شود، خطر آسیب به پوست اطراف محل مورد نظر به حداقل می‌رسد چرا که حدود کسری از ثانیه پیش از درمان با لیزر، از یک اسپری خنک‌کننده خاص برای خنک کردن سطح پوست استفاده می‌شود.

میدانستید اگر علت وجود موهای زائد هورمونی نباشد، این موها پس از لیزر موهای زائد تا سال ها رشد نمی‌کنند؟

انواع لیزر ضایعات عروقی پوست

بطور کلی انواع لیزرهای موثر در درمان ضایعات عروقی شامل :

لیزر آرگون

لیزر آرگون CW اولین سیستم لیزر مورد استفاده در درمان تلانژکتازی بود. این لیزر نور آبی سبز از خود متسع می کند که ۸۰% این امواج طول موج ۴۸۸-۵۴۱nm دارند.
اگرچه انرژی این لیزر توسط اکسی هموگلولین جذب می شود ولی به درجاتی ملانین اپیدرم و درم را نیز درگیر می کند و بنابراین با تغییرات رنگدانه ای و فیبروز پس از درمان همراه است و برای افراد با پوست تیره مناسب نیست.

Argon pumped tunable dye laser APTDL

که طول موجی بین ۴۸۸-۶۳۸nm دارد و بر هموگلوبین اثر می کند. ان لیزر نیز با عوارضی جانبی از جمله اسکار هیپرتروفیک و تغییرات رنگدانه ای همراه است. ولی به نسبت لیزر PDL، پورپورا و هیپرپیگمانتاسیون کمتری دارد و بعضی بیماران ممکن است این نوع لیزر را ترجیح دهند.

لیزر Potassium titanyl phosphate crystal laser

این لیزر از منبع Nd:YAG1064 از درون کریستال KTP خارج می شود. طول موج آن ۵۳۲ nm است و حداکثرجذب آن توسط اکسی هموگلوبین انجام می شود که اختصاصاً برای عروق جلدی مفید است.
این لیزر غالباً در درمان تلانژکتازی کاربرد دارد و برای درمان عروق با قطر بزرگ چندین جلسه درمان لازم است. این نوع لیزر نیز مانند APTDL، درد و پورپوری کمتری دارد ولی اثرات درمانی لیزر PDL دوام بهتری دارد.

Copper Vaper and Copper bromide lasers

این نوع لیزرها نور زرد با طول موج ۵۷۸nm دارند. این لیزرها خصوصاً در درمان عروق با قطر بزرگ موثر هستند. تلانژکتازی صورت Cherry Angioma و pyogemic granoloma بطور موفقیت آمیزی با این نوع لیزر ها درمان می شوند. البته این لیزرها نیز ملانین اپیدرم و درم را هدف قرار می دهند و باعث تغییرات رنگدانه ای در آنها می شوند. بنابراین مصرف این نوع لیزرها باید در افراد با تیپ پوستی روشن محدود شود. سایر عوارض این لیزرها ایجاد دلمه و تاول است که طی ۲ هفته از بین می رود.

Krypton laser

این نوع لیزر نور سبز با طول موج ۵۲۰-۵۳۰nm و همچنین نور زرد با طول موج ۵۶۸nm متسع می کند. این نوع لیزر در درمان تلانژکتازی صورت استفاده شده است. غالباً ۴-۳ هفته یکبار و تعداد جلسات متعدد لازم است. عوارض جانبی آن شامل قرمزی، تورم و تاول و دلمه خفیف است.

Flush lamp-pumped – PDL 

امواج این نوع لیزر توسط اکسی هموگلوبین جذب می شود. طول موج آن ۵۸۵nm است. این لیزر درمان تلانژکتازی و درمان ضایعات عروقی با سایزهای متفاوت کاربرد دارد.
لیزر PDL درمان استاندارد برای لکه خال شرابی (Port wine stain) بوده و میتواند در درمان نوزادان با سن چند هفته به کار رود. همچنین در درمان همانژیوم سطحی نوزادی و ضایعات عروقی اکتسابی مثل تلانژکتازی استفاده شود. این لیزر همچنین در درمان قرمزی منتشر ناشی از آکنه روزاسه موثر است ۸۰% ضایعات port wine با ۱۰-۸ جلسه درمان برطرف می شوند. ضایعات صورت و گردن معمولاً پاسخ سریعتری دارند. عوارض جانبی شامل عوارض جانبی شامل تغییرات رنگدانه موقت خصوصاً در افراد با پوست تیره، تورم و پورپورای موقت که معمولاً ۱۴-۷ روز طول می کشد تا بهبود پیدا کند.

Intense pulsed light – IPL

کم طول موج ۵۰۰-۱۲۰۰nm دارد و در درمان انواع ضایعات جلدی عروقی کاربرد دارد. این منبع نوری در درمان port wine stain، همانژیوم و تلانژکتازی کاربرد دارد. البته ضایعات عروقی بادرگیری عروق کوچک موثرتر است. عوارض جانبی شامل قرمزی و پورپورا و موقت است.

چرا توصیه می‌شود افرادی که حمام آفتاب گرفته اند از لیزر صورت به شدت پرهیز کنند

مزایای رفع ضایعات عروقی با لیزر

در گذشته واریس به عنوان یکی از بیماری های رایج در سراسر دنیا تنها از طریق جراحی‌های پر هزینه و دردناک انجام می‌شد اما اکنون با استفاده از لیزر این عمل به راحتی و به صورت کاملاً سرپایی قابل انجام است.
حدود ۸۰ درصد از لکه‌های مادرزادی با کمک لیزر قابل بهبود هستند. پاسخ به درمان با لیزر به رنگ، عمق و محل لکه بستگی دارد. عروق حاصل از تلانژکتازی بر روی پوست صورت و بینی نیز معمولاً به درمان با لیزر به خوبی پاسخ می‌دهند و با چند بار عمل لیزر، ۷۰ درصد پاکسازی قابل دستیابی است. در سایر موارد، چنانچه نتایج اولیه مطلوب باشد درمان ادامه پیدا خواهد کرد تا جایی که بهبودی کامل حاصل شود.

میزان موفقیت درمان ضایعات عروقی با لیزر

درصد موفقیت درمان به قطر ضایعه های عروقی، میزان عمرشان بستگی دارد. ضایعه هر چه سطحی تر و ته رنگ قرمزتر داشته باشند و اشعه لیزر به عروقش برسد، طبعاً میزان موفقیت هم بالاست، مانند لکه های ماه گرفتگی و خال های عنکبوتی. ضایعه هایی که عمق بیشتری دارند و بنفش تر هستند، درمان مشکل تر است. در مواردی که ضایعه به درمان مقاومت نشان می دهد، می توان از لیزرهای دیگری مانند اندی یگ و دی اکسیدکربن استفاده کرد. ضایعه هایی که عمق خیلی زیادی دارند و بخشی از آنها از تابش اشعه لیزر جان سالم می برد، قابلیت عود دوباره را دارند. در ضایعه های بزرگ و پر از رگ و خون، به دلیل خونریزی های زیاد و غیرقابل کنترلی که اتفاق می افتد از جراحی استفاده نمی شود و از سایر روش های درمانی کمک گرفته می شود.