پسوریازیس (صدف پوستی): علل، علائم و درمان

پسوریازیس یک عارضه شایع پوستی است که در اثر آن چرخه رشد سلول‌های پوست دچار تغییراتی می‌شود. این بیماری باعث می‌شود که سلول‌های پوست با سرعت زیادی تکثیر شده و بر روی سطح پوست تجمع کنند. این سلول‌های اضافه بر روی سطح پوست، فلس‌های ضخیم و براقی تشکیل می‌دهند که به صورت لکه‌های خارش‌دار، خشک و قرمز رنگ دیده می‌شود و در بعضی از موارد ممکن است دردناک باشد. بیماری پسوریازیس یک بیماری دائمی و درازمدت (مزمن) می‌باشد. هدف اصلی در درمان بیماری صدف، متوقف کردن روند سریع رشد سلول‌های پوستی است.

علت‌ها و دلایل بیماری پسوریازیس

علت اصلی بیماری پوستی صدف (پسوریازیس) هنوز به درستی شناخته نشده است، اما تصور می‌شود که این بیماری ناشی از یک اختلال در سیستم ایمنی بدن است که سلول‌های بدن را درگیر می‌کند. به بیان تخصصی‌تر می‌توان گفت که یکی از سلول‌هایی که در بدن ما نقش کلیدی در سیستم ایمنی دارد، یک نوع سلول خونی سفید رنگ به نام لنفوسیت T یا سلول T می‌باشد. در حالت عادی، این سلول‌های T از طریق جریان خون به تمام نقاط بدن حرکت می‌کنند و در هر جا که لازم باشد با عناصر مهاجم و خارجی از قبیل ویروس‌ها یا باکتری‌ها مبارزه می‌کنند. اما در صورتی که شما به بیماری پوستی صدف (پسوریازیس) مبتلا شوید، سلول‌های T به اشتباه به سلول‌های سالم پوست حمله می‌کنند و درست همانند وقتی که برای بهبودی یک زخم یا مبارزه با یک عامل عفونی عمل می‌کنند، سلول‌های سالم پوست را درگیر می‌سازند.
بیش‌فعال شدن سلول‌های T باعث القای چندین واکنش ایمنی دیگر در بدن نیز می‌شود. یکی از این واکنش‌ها شامل گشاد شدن رگ‌های خونی در اطراف پلاک‌های پوستی و به دنبال آن، افزایش سایر گلبول‌های سفید خون است که می‌توانند به لایه خارجی پوست وارد شوند. این تغییرات باعث می‌شود که هم میزان تولید سلول‌های سالم پوست و هم تولید سلول‌های T و سایر گلبول‌های سفید خون افزایش پیدا کند. این حالت باعث به وجود آمدن یک چرخه مداوم از رشد سلول‌ها می‌شود که طی آن سلول‌های پوستی جدید به سرعت به طرف لایه خارجی پوست حرکت کرده و در آنجا تجمع می‌کنند. در واقع سلول‌های پوست که به تازگی تولید شده‌اند به جای آنکه در عرض چند هفته به لایه سطحی پوست برسند، تنها در عرض چند روز به سطح پوست می‌رسند. در حالی که سلول‌های مرده پوست و گلبول‌های سفید خون با این سرعت از بین نمی‌روند و در نتیجه، انبوهی از سلول‌ها در سطح پوست تجمع کرده و لکه‌های فلس مانند ضخیمی را تشکیل می‌دهند. این حالت معمولاً تا وقتی که اختلال به وجود آمده در چرخه رشد و تکثیر سلول‌های پوست به طور مناسبی درمان نشود، همچنان ادامه پیدا می‌کند و متوقف نخواهد شد.

آیا مصرف داروهایی باعث ایجاد محدودیت در لیزر موهای زائد می‌شود؟

علائم و نشانه‌های بیماری پوستی صدف (پسوریازیس)

نشانه‌ها و علائم بیماری پسوریازیس می‌تواند از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد، اما به طور کلی این بیماری شامل یک یا چند مورد از علائم زیر می‌باشد:

لکه‌های قرمز رنگ بر روی پوست که با سطح آن بافلس‌های خشک و براقی پوشیده شده است.
خال‌های پوستی کوچک (که بیشتر در کودکان دیده می‌شود)
خشک شدن و ترک خوردن سطح پوست که ممکن است همراه با خونریزی باشد.
احساس خارش، سوزش یا درد در سطح پوست
ضخیم و ناهموار شدن سطح ناخن‌ها
ورم و سفتی مفاصل

شکل لکه‌های پسوریازیس ممکن است از خال‌های کوچکی به شکل شوره سر تا لکه‌های قرمز بزرگی که سطح وسیعی از پوست را می‌پوشاند، متفاوت باشد. بیماری پسوریازیس انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

پسوریازیس پلاکی
پسوریازیس ناخن
پسوریازیس پوست سر
پسوریازیس خال خالی
پسوریازیس وارونه
پسوریازیس پوستولار (چرک دانه‌ای)
پسوریازیس اریترودرمیک
آرتروز پسوریاتیک

آزمایش و تشخیص

بیماری پسوریازیس در اغلب موارد به سادگی و بدون مشکل خاصی تشخیص داده می‌شود. اقداماتی که در جهت تشخیص این بیماری انجام می‌شود شامل موارد زیر است:

معاینه فیزیکی و بررسی شرح حال و سوابق پزشکی بیمار. معمولاً پزشک شما می‌تواند با بررسی سوابق پزشکی شما و انجام یک معاینه فیزیکی بر روی پوست بدن، پوست سر یا ناخن‌های شما، بیماری پسوریازیس را تشخیص دهد.
نمونه‌برداری از پوست. در موارد نادری ممکن است پزشک یک نمونه کوچک از پوست شما بگیرد و در زیر میکروسکوپ بررسی کند تا بتواند نوع بیماری پسوریازیس را به دقت مشخص کند و سایر عوارض پوستی احتمالی را نیز تشخیص دهد. معمولاً نمونه‌برداری از پوست در محل مطب پزشک و بعد از استفاده از یک پماد بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

بیماری‌های پوستی دیگری که ممکن است از نظر علائم ظاهری به بیماری پسوریازیس شبیه باشند و یا به طور همزمان با بیماری پسوریازیس در یک فرد ایجاد شوند، عبارتند از:

درماتیت سبوره‌ای (نوعی التهاب پوستی)
لیکن پلان (خزه پوستی)
عفونت قارچی بدن به نام کرم حلقوی یا کچلی قارچی (که عامل آن قارچ تینئا کورپوریس می‌باشد)
بیماری التهابی پیتیریازیس روزه‌آ

درمان بیماری پوستی صدف (پسوریازیس)

اهدافی که از درمان بیماری پسوریازیس مد نظر می‌باشد، شامل موارد زیر است:

متوقف کردن روند تکثیر و رشد سلول‌های پوستی که باعث کاهش التهاب و تشکیل پلاک‌های پوستی می‌شود.
برداشتن فلس‌های ضخیم پوستی و نرم و لطیف کردن پوست که در عمل با استفاده از پمادهای موضعی که بر روی پوست می‌مالید انجام می‌شود.

انواع روش‌های درمان بیماری پسوریازیس را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:

درمان‌های موضعی

کرم‌ها و پمادهای مخصوصی که شما بر روی پوست خود می‌مالید می‌تواند تأثیر خوبی در درمان بیماری پسوریازیس با شدت خفیف تا متوسط داشته باشد. اما در صورتی که این بیماری شدید باشد، ممکن است علاوه بر کرم‌ها و پمادها، از داروهای خوراکی یا از نور درمانی هم استفاده شود. درمان‌های موضعی برای بیماری پسوریازیس عبارتند از:

کورتیکواستروئیدهای موضعی

انواع پمادهای ویتامین دی

آنترالین

رتینوئیدهای موضعی

بازدارنده‌‌های کلسی‌نئورین

اسید سالیسیلیک

کول تار

کرم‌های مرطوب‌کننده

البته کرم‌های مرطوب‌کننده به خودی خود باعث بهبودی بیماری پسوریازیس نمی‌شوند، اما می‌توانند شدت خارش و تشکیل فلس‌های خشک بر روی پوست را کاهش دهند و در رفع خشکی پوست در اثر استفاده از سایر روش‌های درمانی نیز مؤثر باشند.

نور درمانی

همان طور که نام این روش درمانی نشان می‌دهد، در این روش از نور ماوراء بنفش طبیعی یا مصنوعی برای درمان بیماری پسوریازیس استفاده می‌شود. ساده‌ترین و راحت‌ترین روش نور درمانی آن است که پوست شما را در معرض شدت‌های کنترل‌شده‌ای از نور خورشید قرار دهند. اما سایر روش‌های نور درمانی شامل استفاده از نورهای مصنوعی ماوراء بنفش A و ماوراء بنفش B به تنهایی یا به صورت توأم با هم است.
نور آفتاب. قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مقدار مختصر در هر روز می‌تواند در بهبود بیماری پسوریازیس مؤثر واقع شود، اما دقت کنید که نور شدید آفتاب می‌تواند باعث تشدید علائم این بیماری و آسیب‌دیدگی بیشتر پوست شود.
نوردرمانی ماوراء بنفش B. نوردرمانی با نور ماوراء بنفش B که با عنوان ماوراء بنفش B باند پهن نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در درمان لکه‌های تکی و پراکنده پسوریازیس و رفع علائمی که نسبت به درمان‌های موضعی جواب نداده است، مؤثر واقع شود.
ماوراء بنفش B باند باریک. یک روش درمانی جدید برای بیماری پسوریازیس است که می‌تواند کارآیی بیشتری نسبت به ماوراء بنفش B باند پهن داشته باشد.

رژیم درمانی گوکرمن

نورشیمی درمانی یا ماوراء بنفش A همراه با پسورالن (PUVA). این یک روش‌درمانی تهاجمی‌تر نسبت به روش‌های قبلی است که باعث بهبودی دائمی پوست می‌شود و غالباً برای درمان موارد شدید بیماری پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لیزر اکسیمر. یکی دیگر از انواع روش‌های نور درمانی است که برای درمان موارد خفیف تا ملایم پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌گیرد و فقط در بهبود قسمتی از پوست که درگیر این بیماری شده است تأثیر دارد. در این روش، یک پرتو کنترل شده ماوراء بنفش B با طول موج خاصی به سمت لکه‌های پسوریازیس هدایت می‌شود تا فلس‌های خشک و التهاب پوستی را برطرف نماید. این روش هیچ گونه آسیبی به سلول‌های سالم واقع در اطراف لکه پسوریازیس وارد نمی‌کند. لیزر اکسیمر در مقایسه با روش‌های سنتی نور درمانی، به تعداد جلسات درمانی کمتری نیاز دارد، زیرا نور ماوراء بنفش B که در این روش استفاده می‌شود از قدرت و کارآیی بیشتری نسبت به سایر امواج نوری برخوردار است. استفاده از این روش درمانی ممکن است برخی عوارض جانبی از قبیل قرمزی و خون‌مردگی را به دنبال داشته باشد.

داروهای خوراکی یا تزریقی

در صورتی که شما به نوع شدید بیماری پسوریازیس مبتلا باشید و یا بیماری شما نسبت به سایر روش‌های درمانی جواب نداده باشد، ممکن است پزشک برای شما داروهای خوراکی یا تزریقی تجویز نماید. البته به دلیل عوارض جانبی شدیدی که بعضی از این داروها ممکن است داشته باشد، فقط در دوره‌های زمانی کوتاه مدت از آنها استفاده می‌شود و بعد از مدت کوتاهی ممکن است روش‌های درمانی دیگری جایگزین این داروها شود. مهم‌ترین داروهای خوراکی و تزریقی که برای درمان پسوریازیس استفاده می‌شود، عبارت است از:

رتینوئیدها
متوترکسات
سیکلوسپورین
داروهایی که در سیستم ایمنی بدن تغییر ایجاد می‌کنند (بیولوژیک‌ها)
داروهای دیگری از قبیل تیوگوانین و هیدروکسی اوره (دروکسیا، هیدره‌آ) که چنانچه امکان تجویز سایر داروها وجود نداشته باشد، از اینها استفاده می‌شود.
داروهای آزمایشی. چند مورد داروی جدید وجود دارد که در حال حاضر تحقیقات بر روی آنها در جریان است، ولی قابلیت استفاده برای درمان پسوریازیس را نشان داده‌اند.

آیا میدانستید اگر از کینین و کنیدین استفاده می‌کنید، برای لیزر صورت باید پزشک معالج خود را در جریان بگذارید؟

اصلاح سبک زندگی و استفاده از درمان‌های خانگی

اگرچه روش‌های خود- درمانی نمی‌تواند تأثیری در درمان بیماری پسوریازیس داشته باشد، اما می‌تواند به کاهش علائم ظاهری این بیماری و تسکین احساس آسیب‌دیدگی پوست در یک بیمار نقش مؤثری داشته باشد. مهم‌ترین این روش‌ها عبارت است از:

هر روز حمام کنید.
به طور مداوم از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید.
هر روز پوست خود را کمی در معرض نور ملایم آفتاب قرار دهید.
حتی‌المقدور از عوامل تحریک کننده بیماری پسوریازیس اجتناب کنید.
از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید.