لکه یا لک نه تنها یک عارضه شایع پوستی است بلکه در بسیاری از موارد به سختی می‌توان آن را درمان کرد و در زنان و مردان از تمامی نژادها و قومیت‌ها وجود دارد. لک در ناحیه‌ای از پوست که تیره‌تر است و بیشتر، در افراد میانسال مشاهده می‌شود.
لکه‌ها به طور مستقیم توسط سلول‌های تولیدکننده ملانوسیت یا سلول‌های تولیدکننده ملانین (رنگدانه پوستی) ایجاد می‌گردند و یا با تکثیر خود ملانوسیت‌ها ایجاد می‌گردند.
علت به وجود آمدن لکههای پوستی چیست؟
رنگ‌پذیری پوست به هموگلوبین، کاروتنوئید و ملانوسیت‌ها بستگی دارد و بیشترین تاثیر را ملانین بر رنگ پوست می‌گذارد. تغییرات رنگ پوست به ۲ شکل است؛ یا رنگ ذاتی و ژنتیکی است یا اکتسابی که در اثر مواجهه با نور خورشید بروز می‌کند. در نواحی مختلف بدن چون تراکم ملانوسیت‌ها یا سلول‌های حاوی ملانین تفاوت دارد، رنگ پوست ممکن است متفاوت باشد. در اثر تحریکات درونی و بیرونی و افزایش سلول‌های رنگ‌‌ساز، لک‌های پوستی ظاهر می‌شود. عوامل مختلفی در این بین نقش دارد که از آن جمله می‌توان به اختلالات ژنتیکی، عفونت‌های موضعی، داروها، مواد‌شیمیایی، تغذیه و سوتغذیه، بدخیمی‌های پوستی، اختلال‌های هورمونی، بارداری و… اشاره کرد.
انواع لکههای پوستی
آکنه (Acne)
آکنه یک بیماری پوستی مزمن و التهابی است که باعث به وجود آمدن جوش‌های سر سفید، جوش‌های سر سیاه، کورک و کیست می‌شود. این جوش‌ها خطرناک نیستند اما باعث ایجاد اسکار (جای جوش) بر روی پوست می‌شوند. پوست انسان منافذی دارد که به غدد چربی در زیر پوست متصل است. فولیکول‌ها غدد چربی را به این منافذ وصل می‌کنند. فولیکول‌ها کیسه‌های کوچکی هستند که مایعاتی تولید و ترشح می‌کنند. این غدد، مایعات چربی به نام سبوم تولید می‌کنند. سبوم سلول‌های پوست مرده را از طریق فولیکول‌ها به سمت سطح پوست حمل می‌کند. یک موی کوچک از طریق فولیکول خارج از پوست رشد می‌کند. آکنه‌ها وقتی ایجاد می‌شوند که سر این فولیکول‌ها بسته شوند و چربی در زیر پوست ساخته شود. آنها معمولا بر روی صورت، پشت، سینه، شانه و گردن پدیدار می‌شوند. سبوم، مو و سلول‌های پوستی می‌تواند با یک پلاگین به صورت توده‌ای به هم وصل شوند. این پلاگین با باکتری آلوده می‌شود و در نتیجه متورم می‌شود. هنگامی که این پلاگین شروع به شکستن می‌کند آکنه‌ها ظاهر می‌شوند.
میلیا (Milia)
میلیا نام تخصصی برای برجستگی‌های سفید، سفت و کوچکی است که اغلب روی صورت ایجاد می‌شوند و در هرکسی با هر سنی ممکن است ایجاد شود. این برجستگی‌ها بسیار سمج هستند و هفته‌ها یا ماه‌ها و حتی بیشتر ممکن است روی پوست باقی بمانند. این عارضه به هیچ عنوان مضر نیست که بخواهیم به سرعت از شر آنها خلاص شویم. راه‌های درست و غلط برای برداشتن آنها وجود دارد که راه‌های غلط می‌تواند به پوست آسیب بزند. اگر قبلا میلیا داشته‌اید، احتمالا نگران بوده‌اید که این نوعی جوش است. در حالی که بسیاری از افراد آنها را با آکنه اشتباه می‌گیرند، این برجستگی‌ها با آکنه فرق دارد. یکی از راه‌های تشخیص آن این است که ببینید لمس کردن آن چه حسی ایجاد می‌کند. برخلاف آکنه، میلیا نسبتا محکم است و فشار دادنش بی‌تأثیر است یا تأثیر جزئی دارد. هم چنین برخلاف آکنه، دور چشم و در قسمت‌هایی از پوست صورت که غدد چربی ندارند ظاهر می‌شوند.
افرادی که مشکل هورمونی دارند میتوانند همزمان با لیزر موهای زائد ، درمان دارویی برای رفع بیماری هورمونی خود هم انجام دهند؟
کک و مک (freckles)
لکه‌هاى کوچک یک تا سه میلى‌مترى گرد یا بیضى شکل و یا حتى با حدود نامشخص هستند که به رنگ قهوه‌اى روشن و تیره در پوست ایجاد مى‌شوند. معمولاً در مناطقى از پوست که در معرض نور آفتاب قرار مى‌گیرد، مثل صورت، پشت دست‌ها، ساعد، گردن و سینه به وجود مى‌آید. کک و مک در هر سنى ممکن است ایجاد شود ولى بیشتر در سنین بچگى و جوانى در افراد با پوست روشن خصوصاً اگر موهاى قرمز داشته باشند، بروز مى‌کند. در فصل بهار و تابستان کک و مک بروز پیدا مى‌کند و یا اگر فرد به آن مبتلا باشد، پررنگ‌تر مى‌شود و در ماه‌هاى زمستان از بین رفته یا رنگ آنها روشن‌تر مى‌شود. کک و مک به علت فعال‌شدن سلول‌هاى رنگدانه‌اى پوست در معرض نور ایجاد مى‌شود و به همین دلیل، افراد مستعد باید پوشش کافى در مقابل نور آفتاب داشته باشند و به طور مرتب از کرم‌هاى ضدآفتاب و کلاه استفاده کنند. کک و مک معمولاً درمان نمى‌شود و نیازى به درمان ندارد.
لکههای قرمز (Skin rashes and red spots)
لکههای قرمز در زمره‌ی رایج‌ترین انواع ناراحتی‌های پوستی است. تقریباً یکی از علائم اولیه‌ی تمام بیماری‌های پوستی، وجود لکههای قرمز است. لکههای قرمز میتوانند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شوند. لکههای قرمز روی پوست ممکن است همیشه با آکنه مرتبط نباشند؛ آنها همچنین میتوانند نشانه‌ای از واکنش آلرژیک به یک محصول مراقبت از پوست و یا به عنوان یک نتیجه از آلرژی به حیوان خانگی یا گیاه باشد. اگر چه، نقاط قرمز پوستی به احتمال زیاد بی‌ضررند، اما ضرورت دارد آنها را با دقت تحت نظر بگیرید. لکههای قرمز ممکن است همراه با خارش، درد، تورم، و علائمی از این قبیل باشند. بعضی نقاط قرمز روی پوست نیز ممکن است با مایع پر شده باشند. از سوی دیگر، ممکن است نقطه‌های قرمز رنگی روی پوست خود داشته باشید که نه درد می‌کنند و نه در طی سالیان درازی تغییر شکل داده‌اند. در حالی که بیضرر قلمداد کردن این نقاط قرمز امری طبیعی است، اما بهتر است چکاپی از آنها صورت بگیرد و از آن مهم‌تر چنانچه در طول دوران بلوغ شکل گرفته‌اند، تحت معاینه قرار گیرند.
روش‌های درمانی طبیعی برای رفع لکه های پوستی
مهم این است که قبل از اینکه هرگونه درمان خانگی را امتحان کنید، آگاه شوید که چه چیزی باعث به وجود آمدن لکههای روی پوست شما شده است. به طور خاص، افراد مبتلا به آکنه میتوانند پوست بسیار حساس داشته باشند که می‌تواند حساس به عفونت، به ویژه در موارد شدیدتر باشد. مهم این است که از چیزی استفاده نکنید که پوست شما را ناراحت کند، بنابراین قبل از تلاش برای درمان طبیعی، با متخصصین پوست کلینیک ما مشورت کنید.
ازآفتاب دوری کنید:
مهم‌ترین تغییر رفتاری شما باید این باشد که کمتر در معرض نورآفتاب قرار بگیرید و از کرم ضدآفتاب استفاده کنید، چون لکههای پوست در معرض نورخورشید تشدید می‌شوند؛ خوب است برای پیشگیری بیشتر از کلاه‌های لبه‌دار استفاده کنید.
اسکراب و لایه بردار
علاوه بر این لازم است با استفاده از اسکراب‌ها وضعیت پوست را بهبود بدهید. اسکراب‌ها به برداشته شدن سلول‌های مرده که باعث بسته شدن منافذ و بدتر شدن لک‌های پوست می‌شوند، کمک می‌کنند. لایه‌بردار‌هایی که دارای ترکیبات اسید آلفاهیدروکسی هستند نیز در بهبود لکههای تیره اثر دارند
لوسیون و کرم‌های مناسب پوست
تغییر مثبت دیگری که باید ایجاد کنید استفاده از لوسیون و کرم‌هایی است که دارای فرمولی خاص برای درمان لک هستند؛ از مارک‌های معتبر برای درمان لک‌های دست و صورت استفاده کنید.
میوه و سبزی تازه
یادتان نرود که میوه و سبزی در کمرنگ شدن این لکههای پوستی مؤثر هستند؛ خوردن مقدار کافی میوه و سبزیجات به ویژه لیمو، خیار و گوجه‌فرنگی که به داشتن پوستی سالم کمک می‌کند، هیچ چیز مانند موادغذایی تازه به دلیل داشتن ویتامین‌های مختلف در سلامت پوست مؤثر نیست.
ماسک‌های صورت
همچنین شما می‌توانید از ماسک‌های صورت استفاده کنید.این ماسک‌ها بتدریج به روشن شدن قسمت‌هایی که رنگدانه‌ها تجمع پیدا کرده‌اند یا همان لکه‌ها کمک می‌کنند.
شیر سرد
شیر سرد را روی پوست خود بمالید و ماساژ بدهید. اسید لاکتیک در شیر پوست را آرام می‌کند یک پنبه داخل شیر سرد بزنید و پوست خود را هر روز صبح با شیر صورتتان را ماساژ دهید یا اگر بدنتان لک شده شیر را به پوست بدنتان بزنید بعد از ۱۵ دقیقه بشویید. این کار را هر روز انجام دهید تا ببینید پوست‌تان چه تغییری می‌کند.
درمان‌های دیگر برای رفع لکه های پوستی
آکنه
تعدادی از روش‌های حرفه‌ای برای رفع آکنه:
• لایه برداری پوست با اسید سالیسیلیک (Salicylic Peel)
• لایه برداری پوست پیرویک (Pyruvic Peel)
• لیزر ایسولاز
• میکرودرم آبریژن
HydraFacial for Acne
میلیا
باید خیلی مراقب بود که آنها را فشار یا خراش ندهید و یا هر راه دیگری که بخواهید به صورت دستی مثل جوش آنها را از بین ببرید. از آنجا که میلیا سخت است و در زیر سطح پوست قرار دارد، این روش کمکی به درمان آن نمی‌کند و باعث زخمی و ملتهب شدن پوست اطراف آن نیز می‌شود. از آنجایی که میلیا می‌تواند زمانی تشکیل شود که روند لایه‌برداری طبیعی پوست دچار اختلال شده باشد، شما می‌توانید از لایه‌بردار‌ها استفاده نمایید. سالیسیلیک اسید به سرعت مشکل را برطرف می‌کند. البته شما می‌توانید به متخصص پوست مراجعه نمایید تا او تشخیص دهد که چه نوعی از میلیا را دارید. نوع ثانویه‌ی آن شاید نیاز به پزشک داشته باشد تا با سوزن کیست‌ها را از بین ببرد و یا کرایوتراپی انجام دهد. در این روش ابتدا کیست را فریز می‌کنند، سپس آن را برطرف می‌کنند. اگر پس از مدت‌ها با استفاده از لایه‌بردار نتیجه نگرفتید به پزشک متخصص پوست مراجعه نمایید.
کک و مک و لکههای سن
۱- داروها
کرم‌های سفیدکننده نسخه‌ای (هیدروکینون) به تنهایی و یا در همراهی با رتینوئیدها (ترتینوئین) و یک استروئید ضعیف ممکن است به تدریج بتواند لکه‌ها را در طی چند ماه محو کند. در صورت استفاده از درمان دارویی، استفاده از کرم‌های ضدآفتاب وسیع‌الطیف با فاکتور محافظت در برابر خورشید حداقل ۳۰ به شدت توصیه می‌شود. درمان ممکن است به خارش ، قرمزی، سوزش یا خشکی موقت منجر شود.
۲- لیزر و آی پی ال درمانی
درمان با لیزر و آی‌پی‌ال، سلول‌های تولیدکننده ملانین (ملانوسیت) را بدون آسیب رساندن به سطح پوست از بین می‌برد. درمان با لیزر یا آی‌پی‌ال درمانی به طور معمول نیاز به چندین جلسه دارد. پس از درمان، لکههای کبدی به تدریج در طول چند هفته یا چند ماه محو می‌شوند. لیزر درمانی دارای عوارض جانبی کمی ست، اما ممکن است باعث تغییر رنگ جزئی پوست شود. حفاظت از آفتاب پس از درمان با لیزر و یا آی‌پی‌ال هم ضروری می‌باشد.
۳- انجماد (سرما درمانی)
این روش شامل استفاده از نیتروژن مایع و یا عامل دیگری برای انجماد لکههای کبدی به منظور از بین بردن رنگدانه‌های اضافی می‌باشد. پس از التیام، ظاهر پوست روشن‌تر می‌شود. انجماد یا فریز معمولا بر روی یک لکه یا گروه کوچکی از لکههای مربوط به سن استفاده می‌شود. درمان ممکن است به طور موقت باعث تحریک پوست شود و خطر کمی از لحاظ ایجاد لک یا تغییر رنگ دائمی پوست دارد.
۴- سایش پوست (میکرودرم ابریژن)
این روش شامل پاشیدن پودری بر روی لایه سطحی پوست توسط دستگاهی مخصوص است. در این روش لایه سطحی پوست برداشته می‌شود و یک لایه جدید از پوست در همان جا رشد می‌کند. قرمزی موقت و اسکار می‌تواند از عوارض این درمان باشد.
۵- لایه‌برداری شیمیایی
لایه‌برداری شیمیایی شامل استفاده از یک اسید بر روی لایه بیرونی پوست است تا لکههای کبدی را بسوزاند. بعد از لایه‌برداری، پوست جدید در همان جا رشد می‌کند. برای حصول نتایج درمانی چند جلسه درمان ممکن است لازم باشد. در کسانی که تحت این درمان قرار می‌گیرند، حفاظت از آفتاب به شدت توصیه می‌شود. به احتمال زیاد تحریک موقت پوست و احتمال کمی از خطر تغییر رنگ از عوارض این روش می‌باشد.
چرا برخی از افراد با لیزر صورت دچار سوختگی می‌شوند؟
سوالات متداول
۱- آیا لکه‌ها در سن یا جنس خاصی شایع‌ترند؟
این به دلیل بروز لکه بستگی دارد. برخی لک‌ها در مردان و برخی در زنان شایع‌ترند و برخی به دوران کودکی مربوط هستند و برخی در سالمندی ظاهر می‌شوند.
۲- شایع‌تریت علت بروز لکه‌ها بر روی پوست چیست؟
شایع‌ترین علت بروز لک، نور آفتاب است و شایع‌ترین نوع لک، لک‌های بارداری است که بیشتر در خانم‌ها به رنگ قهوه‌ای به شکل قرینه و به‌تدریج ظاهر می‌شود. بعضی خانم‌هایی که از قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند نیز دچار همین لک‌ها می‌شوند. گاهی بعد از اتمام بارداری یا قطع مصرف قرص، لک برطرف می‌شود اما گاهی تا سال‌ها باقی می‌ماند.
۳- کدام لکه‌ها از دوران کودکی ظاهر می‌شوند؟
کک و مک از ۵ سالگی ظاهر و بیشتر روی نقاط باز بدن دیده می‌شود. این نوع لکه‌ها در افرادی که پوست روشن و موهای قرمز یا چشمان آبی دارند بیشتر دیده می‌شود و با افزایش سن روشن می‌شود. کک و مک گرچه از نظر زیبایی آزاردهنده است اما خطری برای سلامت ندارد.
۴- کدام لکه‌ها در سالمندی ظاهر می‌شود؟
لک‌های پیری که از نام‌شان هم مشخص است به دنبال تماس طولانی مدت با نور آفتاب و افزایش سن ظاهر می‌شوند. این لک‌ها مسطح و قهوه‌ای‌رنگ در صورت و پشت دست‌ها هستند و به مرور پررنگ‌تر و وسیع‌تر می‌شوند و باید حتما معاینه شوند زیرا ممکن است به ضایعات بدخیم تبدیل شوند.