ترک پوستی (استریا) چیست؟
ترکهای پوستی (استرچ مارک stretch mark یا استریا striae) که با اسامی دیگری نظیر ترکهای حاملگی،خطوط چاقی لاغری و… خوانده می شوند درواقع ضایعات پوستی می باشند که به دلیل نازک شدن لایه درم (آتروفی یا همان تحلیل پوست)و و فرورفتگی پوست (اپیدرم) به شکل بریدگی اغلب در نواحی تحت فشار مثل ران، باسن، شکم و سینه ها ایجاد میشود. ترکهای پوستی هنگام بلوغ، اغلب روی ران ها ، باسن و سینه ها ایجاد می شوند. ولی در دوران حاملگی این ترک ها بیشتر در نواحی شکم و سینه ها بروز می کنند. ترکهای پوستی در خانمها بسیار شایعتر است تا آقایان . عوامل مختلفی در بروز استریا مطرح شده است. مهمترین عامل کشیدگی پوست به طور ناگهانی است که مثلاً در بارداری و بلوغ شاهد آن هستیم ولی کشیدگی پوست تنها یکی از عوامل ایجاد ترکهای پوستی است و عوامل درونی نیز در بروز آن ها مؤثر می باشند.از جمله این عوامل تغییرات هورمونی است که سبب عدم تعادل در فیبروبلاست ها (سلول های تولید کننده الاستین و کلاژن) می شود که این امر منجر به کاهش تعداد و کیفیت فیبرهای کلاژن و الاستین می گردد. در نتیجه پوست فیبرهای کلاژن دچار پارگی شده و پوست حالت ترک خوردگی پیدا میکند. استفاده طولانی از کورتونهای موضعی قوی نیز میتواند باعث ایجاد استریا یا ترکهای پوستی شود. به همین دلیل توصیه میشود که کورتونهای موضعی فقط زیر نظر پزشک مصرف شود تا عوارض آن در بیمار ظاهر نشود.
از نظر ظاهری این ترک ها در ابتدا قرمز تا بنفش رنگ هستند ولی با گذشت زمان به تدریج سفید رنگ می شوند.ترکهای پوستی اغلب در هنگام بلوغ، بارداری و تغییرات وزنی شدید ایجاد میشوند.حدود ۳۰% افراد هنگام بلوغ و حدود ۷۷% خانمها هنگام بارداری مبتلا به استریا یا ترکهای پوستی میشوند.در مورد بارداری، سن اولین بارداری در بروز ترکهای بسیار مهم است.به طوریکه اغلب بانوانی که در سنین بین ۱۶ تا ۲۰ سالگی باردار شده اند دچار ترکهای پوستی می شوند، در حالی که احتمال بروز این ترک ها در بانوانی که اولین بارداری آنها پس از ۳۵ سالگی است بسیار کمتراست .این ترک ها، معمولاً بعد از ماه چهارم بارداری ایجاد می شوند. ترک ها حتی ممکن است پس از زایمان نیز ایجاد شوند.در بعضی از افراد اولین بارداری بدون ایجاد ترکهای پوستی طی میشود ولی در بارداری های بعدی بروز می کند.
این ترکهای پوستی معمولا به دوصورت دیده می شود:
۱-استریاروبرا(Striae Rubra):خط هایی به رنگ صورتى یا قرمز و کمى برجسته
۲-استریا آلبا(Striae Alba): خط هایی به رنگ سفید و همسطح پوست یافرورفته
علت ایجاد ترک های پوستی (استریا)
استریا علل مختلفی دارد،دربعضی افراد بصورت ژنتیک و بدون اینکه چاق یالاغرشوند،ایجادمی شود؛ ولی دربیشترموارد بعدازحاملگى وشیردهى، درهنگام بلوغ، به علت تغییرات شدید وزن ،قد و حجم توده عضلانى، مصرف طولانی داروهای استروئیدی (کورتون) و ابتلاء به سندروم کوشینگ، سندرم مارفان دیده مىشود.
دلیل ترک های پوستی که در طی دوران بارداری بر روی سینه و شکم شکل می گیرند اغلب هورمونی است٬ چرا که طی دوران بارداری نقش هورمونها٬ نرمتر کردن کلاژن است تا بافتها بتوانند برای زایمان نوزاد٬ کشسانی خوبی داشته باشند. برخی از زنان دارای کلاژن ضعیفتری نسبت به دیگران بوده و لذا برخی دیگر در دوران بارداری٬ تارچه هایی روی شکمشان پدید میآید.
عوامل ایجاد ترک های پوستی میتوانند با موارد زیر در ارتباط باشند:
• پیشینه خانوادگی
• بیماری های مزمن
• شاخص توده بدنی (BMI) قبل از بارداری
• وزن نوزاد متولد شده در خانم های باردار
این یافته ها میتوانند با درجه ی بالای کشش پوست در خانم های چاق که نوزاد بزرگ تری دارند، و با تغییرات مرتبط با سن در کلاژن پوست و بافت همبند که احتمال بروز این ترک ها را تحت تاثیر قرار می دهد توضیح داده شوند.
کدام نواحی بدن بیشتر در معرض استریا هستند؟
نواحی که بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند شامل موارد زیر هستند:
• شکم
• سینه ها
• لگن
• پهلو
• باسن
• ران
علائم و نشانه های استریا
قبل از شروع پدیدار شدن ترک های پوستی، پوست نمای نازک و صورتی پیدا میکند. همچنین ممکن است احساس خارش یا حساسیت ایجاد شود.
ترک ها ابتدا به صورت چروک ایجاد میشوند، پیشرفت رگه ها میتواند قرمز، بنفش، قهوه ای قرمز یا قهوه ای تیره باشد که بستگی به رنگ پوست دارد. رگه ها درنهایت محو و صاف میشوند و رنگشان به نقره ای در طول زمان تغییر میکند. ترک های پوستی ممکن است به تدریج کم رنگ تر شوند، اما این موضوع اغلب میتواند چند سال زمان ببرد.
آیا ترک های پوستی ( استریا) خطرناک هستند؟
ترک های پوستی خطر جسمانی نیستند اما میتوانند مشکلاتی در تصور ذهنی خود فرد ایجاد کرده و باعث اضطراب شوند. برای بعضی افراد، ترک ها یک نگرانی زیبایی به شمار می روند که میتوانند روی زندگی روزمره تاثیر بگذارند. در موارد نادر، آن ها ممکن است یک مشکل زمینه ای سلامتی را نشان دهند که نیازمند درمان یا پایش هستند.
تشخیص استریا
ترک های پوستی به سادگی براساس معاینه پوست و مرور پیشینه پزشکی فرد تشخیص داده میشوند. پزشک معمولا پرسش های درمورد علائم و نشانه های شما می پرسد، همینطور هرگونه دارویی که اکنون مصرف میکنید یا هرگونه مشکل سلامتی که دارید.
درمان استریا
از نظر پزشکى ضرورتى براى درمان ترک های پوستی وجود ندارد ولى در بیشتر موارد به دلایل زیبایى، افراد به دنبال رفع این خطوط هستند، درگذشته روشهاى درمانى متعددى براى درمان خطوط حاملگى یا استرچ مارک پیشنهاد شده که متأسفانه بیشتر آنها موفقیت آمیز نبودند.
مضرات لیزر موهای زائد چیست؟
درمان های دارویی و موضعی
اگر ترک های شکمی (استریا) در مراحل اولیه ایجاد شده باشد یعنی صورتی رنگ باشد میتوان از کرمهای ویژه و روشهای تحریک کلاژن سازی پوست استفاده بشود. مصرف کرم های موضعی تقویت کننده بافت کلاژن، کرم های رتینوییدی و کرم های حاوی ترکیب های اسید میوه و کرم های حاوی ویتامین C می توانند تا حدی موثر باشند. مصرف کرم های رتینوییدی در دوران بارداری ممنوع است و به خانم های باردار توصیه می شود از کرم های حاوی اسیدهیالورونیک (ماده ای که از تولد تا پیری توسط لایه درونی پوست ساخته می شود و به قوام پوست کمک می کند. در کرم های آرایشی هم از این ماده استفاده می شود) استفاده کنند. توجه داشته باشید محصولاتی که به عنوان کرم های ضدترک پوست درحاملگی و چاقی لاغری و… عرضه می شوند،بیشترجنبه پیشگیری داشته و مؤثربودن آن در درمان ترک های پوستی به اثبات نرسیده است.
برای درمان دارویی استریا از ترتینویین، ویتامین سی موضعی و اسید گلیکولیک با غلظت های مختلف استفاده شده که نتایج نسبتاً خوبی به دنبال داشته است.
درمان های غیر دارویی
بهترین روش درمانی استرچ مارک ها (خط های چاقی-لاغری) درمان ترکیبى است، درحال حاضرمؤثرترین روشهای درمان استریا عبارتنداز:
• میکرونیدلینگ
• لیزر درمانى
• درمان با امواج صوتى (Acoustic wave therapy)
• پی آر پی PRP
• لایه برداری شیمیایی
میکرونیدلینگ
میکرونیدلینگ روشی مناسب برای درمان ترکهای پوست است. این شیوه با تحریک پوست برای کلاژن سازی عمل میکند. همچنین، با ایجاد سوراخهایی به وسیله سوزن به طور مکرر و متوالی در پوست، ترکها را حذف میکند.
یکی از مهمترین مزایای این روش نسبت به سایر روشهای درمانی، آسیب نرساندن به لایه سطحیتر پوست دانست. زخم و عوارض پوستی چندانی هم از خود باقی نمیگذارد. البته اگر این شیوه توسط پزشک متخصص و در شرایط استریل انجام شود، عارضهای ندارد. تنها امکان قرمزی پوست بعد از پایان کار وجود دارد که بسیار گذرا است و جای نگرانی در این مورد وجود ندارد.
متخصصان این دستگاه با توجه با وضعیت پوست بیمار و انجام معاینات دقیق و در نظر داشتن تمام مسائل تشخیص میدهند که این شیوه برای رفع ترکها مؤثر خواهد بود یا نه. اگر این شیوه کارآمد نباشد، پزشک در جلسه مشاوره فرد را از انجام این کار منع خواهد کرد.
لیزردرمانی
از لیزر های مختلفی مثل IPL ، PDL ،CO2 فرکشنال یا RF فرکشنال سوزنی نیز در درمان استریا استفاده شده است. پاسخ به لیزرهای IPL و PDL نتایج متفاوتی به دنبال داشته است ولی لیزر RF فرکشنال سوزنی اثر بسیار خوبی بر استریا دارد. لیزر RF فرکشنال سوزنی بین ۶-۳ جلسه برای بیمار انجام میشود و همزمان از دارو برای درمان بیمار استفاده میشود.
اولین پاسخ درمانی حدود ۴ هفته پس از لیزر ظاهر میشود ولی ظاهر شدن نتایج کامل به ادامه جلسات درمانی بستگی دارد. درمان جدیدی که اثرزیادی در درمان ترک پوستی دارد آر اف فرکشنا ل میباشد. این روش باعث محوتر شدن ترک پوستی در زمینه پوست میشود و برروی ترکهای سفید هم موثر است. نکته جالب در مورد آر اف فرکشنا ل این است که هنگامی که این کار برای هر جای بدن استفاده شود ضمن از بین رفتن ترکها پوست منطقه نیز سفت تر میشود که این اثر به طور خاص در شکم و ران و بازو بسیار جلب توجه میکند.
درمان با امواج صوتی
یکی از مؤثرترین روشهای درمان ترک هاى پوستى یا استریا، در شکم، پهلو و باسن شاک ویوتراپی یا آکوستیک ویوتراپی (AWT) با استفاده از دستگاه X-Wave (ساخت کمپانى BTL انگلستان) است. نتایج درمانى با X-Wave دربعضی افراد، آنقدرخوبست که نیازی به انجام لیزرنیست.
پی آر پی PRP
علاوه بر اینها، متخصصان از دستگاههایی به نام PRR استفاده میکنند که با تشدید فاکتورهای رشد و تحریک کلاژنسازی، به بهتر شدن ظاهر پوست دچار استریا کمک میکنند.
لایه برداری شیمیایی
روش دیگر برای درمان ترکهای پوستی پیلینگ یا لایه برداری شیمیایی است شما میتوانید از لایه بردار ترین کلرواستیک برای بهبود ترکها استفاده کنید. البته اگر در غلظت مناسب ( به صورت موضعی ۲۰%) و توسط پزشک متخصص یا جراح پلاستیک ماهر اعمال شود. لایه بردارهای TCA نفوذ بیشتری نسبت به دیگر لایه بردارها دارند، بنابراین توانایی بیشتری برای تحریک تولید کلاژن و الاستین دارند.
پبشگیری از ایجاد ترک های پوستی
درمورد پیشگیری باید به این نکات کاملا دقت بشود:
چند ماه قبل از شروع حاملگی حتما از مکملهای ویتامین های گروه B ، C، E ومواد معدنی که شامل منیزیم ، روی و سلنیوم است استفاده شود. این مورد بسیار بسیار مهم است یعنی از چند ماه قبل از ایجاد فاشر بر سطح پوست به صورت درونی ذخیره مواد اولیه مورد نیاز برای ترمیم لایه های پوست که در آینده ای نه چندان دور تحت فشار و آسیب قرار میگیرند ، افزایش پیدا کند و در واقع هر چه میزان توانایی پوست برای ترمیم آسیب ناشی از فشار و کشش بالاتر باشد، میزان تخریب لایه های پوست کمتر میشود. اما از زمانی که ایام بارداری شروع میشود و پوست تحت فشار قرار میگیرد باید مواد مورد نیاز جهت ترمیم سطح پوست را تامین کنیم .
چند روش بسیار موثر عبارتند از:
• روغن جوانه گندم : حتما روزانه ۱ الی ۲ مرتبه به صورت آرام و چرخشی در سطح پوست از این روغن مالیده شود، روغن جوانه گندم حاوی مواد پروتئینی بسیار عالی جهت ترمیم لایه های آسیب دیده پوست می باشد.
• ویتامین c : این ویتامین یکی ازمهترین مواد اولیه های موجود در بدن برای ساخت کلاژن و الاستین است. با مصرف انواع مرکبات و میوه وسبزیجات و مصرف ویتامینهای خوراکی حاوی ویتامین c می توانیم میزان لازم از این ویتامین را به بدن خود برسانیم.
• روغن شترمرغ: این روغن بکی از موثرترین محصولات جهت پیشگیری از ایجاد ترکهای شکم است. این محصول حاوی ترکیبات نزدیک بدن است و بسیار مناسب برای ترمیم پوست است. یعنی حداقل هر شب یکبار قبل از خواب از این روغن روی پوست مالیده شود.
• ترکیبات حاوی اسید هیدروکسی که بهترین و ایمن ترین مواد از این گروه آبلیموی تازه است . منظور آب لیموترش تازه است نه بعضی از مواد تولید شده صنعتی که در اثر گذر زمان از میزان کیفیت اثرشان کم می شود. یعنی روزی یک بار چند قطره روی پوست مالید شود.
• ویتامین E : روزانه یک عدد کپسول حاوی ویتامین E روی پوست مالیده شود که بسیارعالی در پیشگیری از ایجاد ترکهای شکمی موثر است.
آیا پرمویی غیر هورمونی پاسخ دهی مناسبی به لیزر صورت دارد؟
هزینه درمان ترک های پوستی
استرچ مارک ها انواع بسیاری دارند، به همین دلیل تعداد جلسات و حتی روش هایی که برای درمان استفاده می شود در تمامی افراد یکسان نیست، پس از جلسه مشاوره رایگان، پیش از شروع هر درمانی، تعداد جلسات، هزینه درمان و درصد بهبودی به صورت تقریبی اعلام خواهد شد، تا در صورت تمایل پروسه درمان را آغاز کنید.
در پایان صمیمانه خواهشمند است از مصرف هر گونه داروهای دست ساز غیرمجاز، داروهای ماهواره ای بدون مجوز وزارت بهداشت، همچنین نسخه های خانگی تجویز شده از دوست و اقوام به شدت پرهیز نمایید.
به خاطر داشته باشید، هر پروسه درمان طبیعی نیاز به زمان دارد و هر ادعایی مبنی بر معجزه در زمان درمان و یا معجزه بهبودی، کاملا دروغ است و با سلامت خود بازی نکنید.